ESERİN GENEL TANITIMI
İslam Alimi İbn Kesîr (ö. 774/1373)
tarafından kaleme alınan "el-Bidâye ve’n-Nihâye", İslam tarih
yazıcılığının en önemli eserlerinden biridir. Müellif, eserini Ortaçağ İslam
tarihçiliği geleneğine uygun olarak genel tarih biçiminde oluşturmuş, kâinatın
yaratılışından başlayarak kendi zamanına kadar yaşanan olayları sistemli
biçimde aktarmıştır.
EL-BİDÂYE VE'N-NİHÂYE'NİN İÇERİĞİ
İbn Kesîr, eserinde yaratılış,
peygamberler tarihi, önceki milletler ve Câhiliye dönemine ilişkin bilgiler
verdikten sonra Hz. Peygamber (SAV)'in atalarını, doğumunu, gençlik yıllarını,
Hz. Hatice ile evliliğini, peygamber oluşunu, ilk Müslümanların çektikleri
sıkıntıları, Akabe biatlarını ve hicret sürecini ayrıntılarıyla anlatmıştır.
Sonrasında ise Hz. Peygamber (SAV)'in Medine döneminden itibaren 767 (1365-66)
yılına kadar gerçekleşen tarihî olayları kronolojik olarak sıralamıştır.
Eserin "en-Nihâye" adlı
son bölümü ise tamamen âhiret hayatı üzerine odaklanmıştır. Kur’ân-ı Kerîm ve
hadis kaynaklı kıyamet alametleri, kıyamet günü yaşanacak hadiseler (fiten ve
melâhim), cennet ve cehennem tasvirleri bu bölümün temel konularını oluşturur.
İBN KESÎR'İN KAYNAK KULLANIMI VE METODU
İbn Kesîr, eserini kaleme alırken
başta Kur’ân ve hadisler olmak üzere sağlam kaynaklardan yararlanmıştır.
Özellikle siyer kısmında hadislerin güvenilirliğine özen göstermiş,
muhaddislerin metodunu benimseyerek uydurma rivayetlerden kaçınmıştır. Ayrıca,
her yılın olaylarını anlattıktan sonra o sene vefat eden meşhur kişilerin
biyografilerini eklemesi yönüyle İbnü’l-Esîr’in "el-Kâmil"ine
benzemektedir.
665-738 (1266-1338) yılları arasını
yazarken daha çok Birzâlî’nin eserlerinden faydalanmıştır. Bunun yanı sıra İbn
İshak, İbn Hişâm, İbn Sa‘d, Taberî, Ebû Nuaym, İbn Hazm, Hatîb el-Bağdâdî gibi
alimlerin eserlerini de kaynak olarak kullanmıştır.
ESERİN TARİHÎ VE SİYASÎ DEĞERİ
İbn Kesîr, bazı siyasi olayları Hz.
Peygamber (SAV)'in hadislerine dayanarak yorumlamıştır. Hadislerin kaynağını
belirtmeye gayret etse de çokça tekrarlanan hadislerin kaynağını bir kez
zikretmeyi tercih etmiş, zayıf hadisleri başka rivayetlerle destekleyerek
"Zayıf zayıfı takviye eder" prensibi doğrultusunda hareket etmiştir.
İsrâiliyat kaynaklı bilgilerde dikkatli davranmış ve Şîa görüşlerine yer yer
atıfta bulunmuştur.
ESERİN SONRASINDAKİ ÇALIŞMALAR
İbn Hiccî, Ahmed b. Ebû Bekir
et-Taberânî ve İbn Hacer el-Askalânî tarafından esere zeyiller yazılmıştır.
Özellikle İbn Hiccî’nin zeyli öğrencisi İbn Kādî Şühbe tarafından
geliştirilmiştir.
BASKILAR VE TERCÜMELER
Eserin ilk tam baskısı 14 cilt
halinde Kahire’de yapılmış fakat ciddi hatalar içermiştir. Daha sonraki
tahkikli baskılar da tamamlanamamış veya yetersiz kalmıştır. Eser Mahmud
Şirvânî tarafından Osmanlıca’ya tercüme edilerek II. Murad’a sunulmuştur.
Ayrıca eserin peygamberler tarihi ve
siyer bölümleri farklı araştırmacılar tarafından ayrı olarak yayınlanmıştır.
Eserin "en-Nihâye" bölümü de üç farklı kişi tarafından tahkik
edilerek çeşitli başlıklarla basılmıştır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: El-Bidâye ve’n-Nihâye hangi konuları işler?Cevap: Kâinatın yaratılışından başlayarak İslam tarihi, siyer ve kıyamet olaylarını kapsar.
Soru: İbn Kesîr hangi kaynaklardan faydalanmıştır?
Cevap: Başta Kur’ân-ı Kerîm ve hadisler olmak üzere Taberî, İbn Sa'd gibi güvenilir tarihçilerden faydalanmıştır.
Soru: El-Bidâye ve’n-Nihâye hangi dönemleri kapsar?
Cevap: Yaratılıştan başlayarak İbn Kesîr'in yaşadığı 767 (1365-66) yılına kadar olan olayları içerir.
Soru: İbn Kesîr hadisleri nasıl kullanmıştır?
Cevap: Hadislerin güvenilirliğine dikkat etmiş, zayıf hadisleri genellikle başka hadislerle destekleyerek kullanmıştır.
Soru: Eser Türkçe’ye çevrilmiş midir?
Cevap: Evet, Mahmud Şirvânî tarafından Osmanlıca’ya çevrilerek II. Murad’a sunulmuştur.
el-Bidâye ve’n-nihâye Eseri
