Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdillah el-Absi el-Ferra’ (ö. 207/822)
Ebu
Zekeriyya el-Ferra, 144 (761-62) yılında Kufe'de doğmuş olup baba tarafından Beni
Minkar veya Beni Esed ailesinin azatlısıdır. Bu nedenle Kufi, Esedi ve aslen
Deylemli oldukları için de Deylemi nisbesiyle anılmıştır. Çocukluk ve eğitim
yılları Kufe'de geçmiş olup, teyze çocuğu olan İmam Muhammed b. Hasan eş-Şeybani
ile aynı çevrede yetişmiştir.
"FERRA" LAKABININ KÖKENİ
Ferra
lakabı her ne kadar "kürk yapan, kürk satan" anlamına gelse de, bu
meslekle uğraştığına dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Kaynaklara göre
bu lakap, söz ve dili derinlemesine inceleyip analiz ettiği için verilmiştir.
Süyuþi'ye göre Ferra'nın kürkçülükle ilgisi yoktur; dilden derinlemesine
anladığı ve dili inceleyerek düzenlediği için, kürkçülüğe benzetilerek bu lakap
verilmiştir.
EĞİTİM VE HOCALARI
Ferra,
Kufe'de eğitim aldıktan sonra Basra'ya giderek Halil b. Ahmed ve Yunus b. Habib
gibi meşhur İslam alimlerinden ders alır. Ancak en çok Yunus b. Habib'in
derslerine devam ettiği bilinmektedir.
Bağdat'a
gidişi ve Kisai ile tanışması onun hayatında büyük bir dönüm noktası olmuştur.
Kisai, onun nahiv üzerine derin bilgisi olduğunu fark ederek gözde
talebelerinden biri olarak kabul etmiştir.
SARAY VE İLMİ OTORİTE
Ferra,
187 (803) yılından önce şöhret kazanmış ve halifenin huzuruna davet edilmiştir.
Ancak en büyük otorite haline gelişi, Kisai'nin 189 (805) yılında vefat
etmesiyle başlamıştır. Bağdat'ta Kur'ani ilimler ve nahiv alanlarında en saygın
isimlerden biri olmuş, Me'mun'un oğullarına da hocalık yapmıştır.
KUFE MEKTEBİ VE NAHİVDEKİ KATKILARI
Ferra,
nahiv ilminin henüz tam olarak sistemleşmediği bir dönemde yaşamıştır. Nahiv
kurallarını analiz ederek sistematik hale getirmiş, Basra ve Kufe mekteplerini
birleştiren Bağdat mektebinin temellerini atmıştır.
ESERLERİ
Ferra,
büyük bir übretle eserler kaleme almış olup, kaynaklarda 25 civarında eserinden
bahsedilmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Meʼani'l-Kur'an: Kur'an'ın dil yapısını analiz eden en önemli
eseridir.
- el-Eyyam
ve'l-Leyali: Zaman kavramlarıyla ilgili bir
sözlük niteliğindedir.
- el-Müzekker
ve'l-MüenneSORU: Arap dilinde eril ve dişil
kullanımlarıyla ilgili temel kaynaklardan biridir.
- el-Beha: Konuşma dilindeki hatalı kullanımları ele almaktadır.
- el-Hudud: Nahiv alanında temel bir kaynak olup 46 bölümden
oluşmaktadır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Ferra kimdir ve neden önemlidir?Cevap: Ferra, Kufe mektebine mensup önemli bir nahiv alimi olup Arap dilinin kurallarını sistematik hale getirmiş ve Bağdat mektebinin kurucularından biri olmuştur.
Soru: Ferra'nın hocası kimdir?
Cevap: Ferra'nın en önemli hocası Kisai'dir. Bunun yanı sıra Yunus b. Habib ve Halil b. Ahmed'den de ders almıştır.
Soru: Ferra hangi eserleri yazmıştır?
Cevap: En önemli eserleri "Meʼani'l-Kur'an", "el-Hudud" ve "el-Müzekker ve'l-Müennes"tir.
Soru: Ferra'nın Bağdat'taki etkisi ne olmuştur?
Cevap: Ferra, Bağdat'ta önemli bir ilim otoritesi haline gelmiş, Me'mun'un sarayında dersler vermiş ve Kur'an ilimleri alanında öncü isimlerden biri olmuştur.
Soru: Ferra hangi yılda vefat etti?
Cevap: Ferra, 207 (822) yılında Mekke'den dönerken vefat etmiştir.
