(1883-1952)
DOĞUMU VE İLK YILLARI
Ahmed Mustafa el-Meragi, Mısır’ın Said bölgesindeki Circa’ya (Girga) bağlı Meraga köyünde dünyaya geldi. Köklü bir ilmi geleneğe sahip olan ailesi, çok sayıda kadı yetiştirdiği için “kadı ailesi” olarak tanınıyordu. İlk öğrenimini Meraga’da tamamlayan Meragī, Kur’an-ı Kerim’i ezberledi. 1897 yılında Ezher’e girdi ve burada Muhammed Abduh, Muhammed Bahit, Ahmed er-Rifai el-Feyyumi ve Muhammed Haseneyn el-Adevi gibi dönemin önemli alimlerinden ders aldı. Öğrenimini tamamlamak üzere Kahire Darülulumu’na geçti ve 1909’da buradan mezun oldu.AKADEMİK KARİYERİ
Meragi, öğrenimini tamamladıktan sonra çeşitli okullarda dersler verdi. Feyyum’daki öğretmen okulunda idarecilik yaptı. Daha sonra Hartum’daki Gordon Memorial College’da İslam hukuku dersleri vermek üzere görevlendirildi. Ardından Kahire Darülulumu’nda Arap dili ve İslam hukuku hocalığına getirildi. Aynı dönemde Ezher Üniversitesi Arap Dili Fakültesi’nde belagat ve edebiyat dersleri verdi ve pek çok öğrenci yetiştirdi.TEFSİR ÇALIŞMALARI VE TEFSİRÜ’L-MERAĞİ
Meragi’nin en önemli eseri, Tefsirü’l-Meragi’dir. Bu eser, Kur’an-ı Kerim’in her cüzünün müstakil bir cilt halinde tefsirinden oluşmaktadır. Tefsirü’l-Meragī, içtimai-edebi tefsir ekolüne ait bir eser olarak kabul edilir. Bu ekolün en önemli temsilcileri arasında Muhammed Abduh ve Reşid Rıza bulunmaktadır. Eserde, Taberi’nin Camiʿu’l-beyan’ı, Zemahşeri’nin el-Keşşaf’ı, Fahreddin er-Razi’nin Mefatihu’l-gayb’ı ve Alusi’nin Ruhu’l-meʿani’si gibi klasik tefsir kaynaklarından yararlanılmıştır. Ayrıca M. Reşid Rıza’nın derlediği Tefsirü’l-Menar’dan da sıkça alıntılar yapılmıştır.Tefsirü’l-Meragi, sade bir dille kaleme alınmış ve daha çok dirayet tefsiri niteliği taşımaktadır. Bununla birlikte rivayet yönü de ihmal edilmemiş, ayetler zaman zaman Kur’an ve Sünnet, sahabe ve tabiin görüşleriyle açıklanmıştır. Eserde, özellikle kainatın yaratılması gibi konulardan bahseden ayetler açıklanırken ilmi tefsir anlayışına bağlı kalınmış ve bilimsel konulara temas edilmiştir. Örneğin, Hz. Musa ve Firavun kıssasında Kızıldeniz’in yarılması olayı (el-Bakara 2/50) med-cezir olayı şeklinde açıklanmış, Fil suresinde sözü edilen taş atan kuşlar (el-Fil 105/3) ise hastalık ve mikrop taşıyan sinekler olarak yorumlanmıştır.
DİĞER ESERLERİ
Meragi, Arap dili ve edebiyatı alanında da önemli eserler kaleme almıştır. Bu eserlerden bazıları şunlardır:Tehzibü’t-tavzih: Arap dili ve gramerine dair bir eserdir.
ʿUlumü’l-belaga: Belagat ilmi üzerine yazılmış bir çalışmadır.
Hidayetü’t-talib ila kavaʿidi’l-lugati’l-ʿArabiyye fi’n-nahv ve’s-sarf: Arap dili gramerine dair bir eserdir.
Buhus ve araʾ fi ʿulumi’l-belaga: Belagat ilmi üzerine araştırmalar içeren bir kitaptır.
Tarihu ʿulumi’l-belaga ve’t-taʿrif bi-ricaliha: Belagat ilminin tarihi ve bu alanda öne çıkan isimler hakkında bilgi veren bir eserdir.
Ayrıca Meragi, Dürusü’d-diyane ve’l-ahlak (Kahire 1926) ve el-Veciz fi uṣuli’l-fıkh (Kahire 1937) gibi dini ve ahlaki konuları ele alan eserler de kaleme almıştır. Bunun yanında, Abdülkahir el-Cürcani’nin Esrarü’l-belaga ve Delaʾilü’l-iʿcaz adlı eserlerini tahkik ederek neşretmiştir.TEFSİRÜ’L-MERAĞİ’NİN TÜRKÇE ÇEVİRİSİ
Tefsirü’l-Meragī’nin tamamlanmamış bir Türkçe çevirisi bulunmaktadır. Bu çeviri, A. Fikri Yavuz ve diğerleri tarafından yapılmış ve 1989 yılında İstanbul’da yayımlanmıştır. Eser üzerinde Cemaleddin Sancar tarafından yüksek lisans tezi hazırlanmış, Abdülbaki Güneş ise Meragī’nin Kur’an’a bakışını ve tefsir yöntemini değerlendiren bir çalışma yapmıştır.SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Ahmed Mustafa el-Meragi’nin en önemli eseri nedir?Cevap: Ahmed Mustafa el-Meragi’nin en önemli eseri, Tefsirü’l-Meragi adlı tefsiridir.
Soru: Tefsirü’l-Meragi’nin özellikleri nelerdir?
Cevap: Tefsirü’l-Meragi, içtimai-edebi tefsir ekolüne ait bir eserdir. Sade bir dille yazılmış olup hem dirayet hem de rivayet tefsiri özelliklerini taşır. Ayrıca ilmi tefsir anlayışına da yer verilmiştir.
Soru: Meragī’nin tefsirinde hangi kaynaklardan yararlanılmıştır?
Cevap: Tefsirü’l-Meragi’de, Taberi’nin Camiʿu’l-beyan’ı, Zemahşeri’nin el-Keşşaf’ı, Fahreddin er-Razi’nin Mefatihu’l-gayb’ı ve Alusi’nin Ruhu’l-meʿani’si gibi klasik tefsir kaynaklarından yararlanılmıştır.
Soru: Meragi’nin Arap dili ve edebiyatına dair eserleri nelerdir?
Cevap: Meragi’nin Arap dili ve edebiyatına dair eserleri arasında Tehẕibü’t-tavzih, ʿUlumü’l-belaga, Hidayetü’ṭ-ṭalib ila kavaʿidi’l-lugati’l-ʿArabiyye fi’n-nahv ve’s-sarf ve Buhus̱ ve araʾ fi ʿulumi’l-belaga gibi çalışmalar bulunmaktadır.
Soru: Tefsirü’l-Meragi’nin Türkçe çevirisi var mıdır?
Cevap: Evet, Tefsirü’l-Meragī’nin tamamlanmamış bir Türkçe çevirisi A. Fikri Yavuz ve diğerleri tarafından yapılmış ve 1989 yılında İstanbul’da yayımlanmıştır.
