Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali en-Nesai (ö. 303/915)
DOĞUMU VE GENÇLİĞİ
Horasan
bölgesindeki Nesa’da 215 (830) yılında dünyaya gelen Nesai hakkında farklı
rivayetler bulunmaktadır. Ancak 214 (829) veya 225 (840) yıllarında İran’ın
Kirman veya Hemedan bölgelerinde doğduğu iddiaları doğru değildir. Adının
"Nesevi" olarak anılması gerektiğini savunanlar olduğu gibi, İslam
mücahitlerinin fetih sırasında şehirde sadece kadınları görmesi nedeniyle
"Nisa" adını verdikleri ve bu yüzden "Nisai" nisbesinin
daha doğru olduğu görüşü de bulunmaktadır.
EĞİTİMİ VE HOCALARI
Henüz
küçük yaşlarda Kur’an’ı ezberleyen Nesai, on beş yaşına geldiğinde hadis ilmini
tahsil etmeye başlamıştır. 230 (844-45) yılında hadis ilminin önemli
isimlerinden Kuteybe b. Said’den hadis öğrenmek için Belh yakınlarındaki Bağlan
köyüne giderek on dört ay boyunca ders aldı. Daha sonra Ahmed b. Hanbel, İbn Rahuye,
Ebü’l-Hasan İbn Ebu Şeybe, Ebu Zür‘a er-Razi gibi pek çok büyük alimden dersler
alarak kendini geliştirdi.
İLİM YOLCULUKLARI VE HADİS ÇALIŞMALARI
Nesai,
ilmini artırmak için Horasan, Hicaz, Mısır, Irak ve Suriye gibi İslam
dünyasının önemli ilim merkezlerine seyahat etti ve en sonunda Mısır’a
yerleşti. Buhari ve Müslim’in hocalarından istifade eden Nesai, hadis konusunda
büyük bir titizlik göstermiştir. Senedinde zayıf kabul ettiği muhaddisler
varsa, hadis zinciri güçlü olsa dahi bu rivayetleri eserlerinde kullanmamıştır.
TALEBELERİ VE ÖĞRETİCİLİĞİ
Zamanla
şöhreti yayılınca hadis ilmiyle ilgilenen birçok kişi Mısır’a gelerek ondan
ders almaya başladı. Talebeleri arasında Tahavi, İbn Hibban, Taberani, Ebu Avane
el-İsferayini ve İbnü’s-Sünni gibi önemli alimler yer almaktadır.
VAKFI VE VEFATI
Nesai,
302 (915) yılında Mısır’dan ayrılarak Filistin’e gitti. 13 Safer 303 (28
Ağustos 915) tarihinde Remle’de vefat etti ve Kudüs’te defnedildi. Bazı
kaynaklara göre, Muaviye hakkında verdiği bir fetva sonrası Dımaşk’ta saldırıya
uğramış ve bu olayın etkisiyle Mekke’de hayatını kaybetmiştir.
İLMİ ŞAHSİYETİ VE ELEŞTİRİLER
Nesai,
hadis ilminde büyük bir otorite kabul edilmiştir. Hadis hafızlığı konusundaki
titizliğiyle tanınır ve rivayetlerinde güvenilir olmayan kişilere yer
vermemiştir. Darekutni, Nesai’nin çağının en güvenilir hadis alimlerinden biri
olduğunu söylemiştir.
Hz.
Ali’ye olan sevgisi ve Muaviye’ye yönelik eleştirileri nedeniyle bazı kesimler
tarafından Şii olduğu iddia edilse de, eserlerinde Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’i
üstün tutması onun Ehl-i Sünnet inancına sahip olduğunu kanıtlamaktadır.
ESERLERİ
Nesai’nin
en önemli eserleri arasında şunlar yer almaktadır:
- es-Sünen (el-Mücteba): Hadis ilminde en güvenilir kaynaklardan
biri olarak kabul edilir.
- es-Sünenü’l-kübra: Daha geniş kapsamlı bir hadis derlemesidir.
- Amelü’l-yevm
ve’l-leyle: Hz. Peygamber (SAV)'in günlük
dualarını ve zikirlerini içerir.
- Fezailü’l-Kur’an: Kur’an’ın faziletlerine dair hadisleri içerir.
- Fezailü’s-Sahabe: Sahabelerin faziletlerine dair hadisleri ihtiva eder.
- Kitabü’t-Tefsir: Hadislerle tefsir çalışmasıdır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Nesai kimdir ve hangi dönemde yaşamıştır?Cevap: Nesai, 830 yılında Horasan bölgesinde doğmuş ve hadis ilmiyle meşhur olmuşbüyük bir İslam alimidir.
Soru: Nesai’nin en önemli eseri hangisidir?
Cevap: Nesai’nin en önemli eseri es-Sünen olup, en az zayıf hadis içeren kaynaklardan biri olarak kabul edilmektedir.
Soru: Nesai neden Muaviye taraftarları tarafından saldırıya uğradı?
Cevap: Nesai, Dımaşk’ta Muaviye hakkında sorulan bir soruya verdiği cevap nedeniyle saldırıya uğramış ve bu olayın etkisiyle vefat etmiştir.
Soru: Nesai’nin hadis ilmindeki önemi nedir?
Cevap: Nesai, hadis ilminde büyük bir titizlik göstermiş, zayıf ravileri kabul etmeyen ve en güvenilir hadis kaynaklarından birini yazan bir alimdir.
Soru: Nesai’nin eserleri günümüzde nasıl ulaşılabilir?
Cevap: Nesai’nin eserleri matbu halde yayımlanmış olup, dijital kütüphanelerde ve İslami kaynaklarda bulunabilir.
