NESEFİ, Ebü’l-Berekat

Ebü’l-Berekat Hafızüddin Abdullah b. Ahmed b. Mahmud en-Nesefi (ö. 710/1310)

HAYATI VE İLMİ ŞAHSİYETİ

Necmeddin en-Nesefi, 620 (1223) yılı civarında Buhara yakınlarındaki Nesef şehrinde doğdu. Hanefi fıkhının önemli merkezlerinden biri olan Buhara’da yetişen Nesefi, Şemsüleimme el-Kerderi ve Hamidüddin ed-Darir gibi dönemin önde gelen alimlerinden ders aldı. Moğol istilası sırasında Buhara’nın yağmalanması üzerine Kirman’a giderek burada uzun yıllar ders verdi. Daha sonra Bağdat’a giden Nesefi, 710 (1310) yılında Huzistan’ın İzec şehrinde vefat etti ve oraya defnedildi.

Nesefi, Hanefi fıkhı, usul-i fıkıh, kelam ve tefsir gibi alanlarda birçok eser kaleme aldı. Eserleri, özellikle Hanefi mezhebi çevrelerinde büyük bir etki yarattı ve medrese öğrencileri için temel kaynaklar haline geldi. Tasavvufi yönü de bulunan Nesefi, zühd hayatına önem veren bir alim olarak tanındı.

NECMEDDİN EN-NESEFİ’NİN ESERLERİ

Nesefi, İslami ilimlerin hemen her dalında eserler vermiş ve bu eserler Hanefi mezhebinin klasikleri arasında yer almıştır. İşte onun en önemli eserleri:

A) Füru-i Fıkıh Eserleri

  1. el-Müstasfa: Ebü’l-Kasım es-Semerkandi’nin el-Fıkhü’n-nafiʿ adlı eserinin şerhi olan bu kitap, Hanefi fıkhının önemli kaynaklarından biridir. Nesefi, bu eserinde hocalarının ders notlarını ve diğer klasik eserlerden derlediği bilgileri bir araya getirmiştir.
  2. el-Musaffa: Necmeddin en-Nesefi’nin el-Manzumetü’n-Nesefiyye adlı eserinin şerhi olan bu çalışma, fıkhi ihtilafları ele alır. Nesefi, bu eserini 670 (1272) yılında tamamlamıştır.
  3. el-Vafi: Hanefi fıkhının orta ölçekli bir özeti olan bu eser, Şafii ve Maliki mezheplerinin görüşlerine de yer verir. Eser, Hanefi doktrininin temel metinlerinden biri olarak kabul edilir.
  4. Kenzü’d-dekaʾik: el-Vafi’nin özeti niteliğindeki bu eser, Hanefi fıkhının temel kaynaklarından biridir. Eser, birçok baskı yapmış ve üzerine şerhler yazılmıştır.
  5. el-Kafi fi Şerhi’l-Vafi: el-Hidaye’nin eksik bıraktığı noktaları tamamlamak amacıyla yazılan bu eser, Hanefi fıkhının önemli şerhlerinden biridir.

B) Usul-i Fıkıh Eserleri

  1. Menarü’l-envar: Hanefi fıkıh usulünün en önemli metinlerinden biri olan bu eser, Pezdevi ve Serahsi’nin eserlerinden özetlenmiştir. Eser, Hanefi usul edebiyatında büyük bir etki yaratmıştır.
  2. el-Münevvir fi Şerhi’l-Menar: Menarü’l-envar üzerine yazılan bu şerh, Hanefi usul-i fıkıh literatüründe önemli bir yere sahiptir.
  3. Keşfü’l-esrar fi Şerhi Menari’l-envar: Menarü’l-envar’ın geniş şerhi olan bu eser, Hanefi usul-i fıkıh alanında temel kaynaklardan biridir.
  4. Şerhu’l-Müntehab fi usuli’l-meẕheb: Ahsikesi’nin fıkıh usulüne dair eserinin şerhi olan bu çalışma, Hanefi usul-i fıkıh literatürüne önemli bir katkı sağlamıştır.

C) Diğer Eserleri

  1. el-ʿUmde: Ehl-i sünnet akaidinin bir özeti olan bu eser, medrese öğrencileri için giriş niteliğinde bir çalışmadır. Eser, İngilizce ve Türkçe’ye çevrilmiştir.
  2. el-İʿtimad fi’l-iʿtikad: el-ʿUmde’nin şerhi olan bu eser, akaid konularını detaylı bir şekilde ele alır.
  3. Medarikü’t-tenzil ve hakaʾiku’t-teʾvil: Nesefi’nin tefsir alanındaki en önemli eseri olan bu çalışma, Kur’an’ın tefsirini zahir ve batın boyutlarıyla ele alır.

NECMEDDİN EN-NESEFİ’NİN İLMİ MİRASI

Nesefi, Hanefi fıkhı ve usul-i fıkıh alanında kaleme aldığı eserlerle İslam ilim geleneğine büyük katkılar sağlamıştır. Özellikle Menarü’l-envar ve Kenzü’d-dekaʾik gibi eserleri, Hanefi mezhebinin temel kaynakları arasında yer almış ve medrese eğitiminde yaygın bir şekilde okutulmuştur. Tasavvufi yönü de bulunan Nesefi, zühd hayatına önem veren bir alim olarak tanınmıştır.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Soru: Necmeddin en-Nesefi’nin en önemli eseri hangisidir?
Cevap: Necmeddin en-Nesefi’nin en önemli eseri, Hanefi fıkıh usulünün temel metinlerinden biri olan Menarü’l-envar’dır.

Soru: Necmeddin en-Nesefi hangi mezhebe mensuptur?
Cevap: Necmeddin en-Nesefi, Hanefi mezhebine mensuptur ve bu mezhebin önemli temsilcilerinden biridir.

Soru: Necmeddin en-Nesefi’nin tefsir alanındaki eseri hangisidir?
Cevap: Necmeddin en-Nesefi’nin tefsir alanındaki en önemli eseri, Medarikü’t-tenzil ve hakaʾiku’t-teʾvil’dir.

Soru: Necmeddin en-Nesefi nerede vefat etmiştir?
Cevap: Necmeddin en-Nesefi, 710 (1310) yılında Huzistan’ın İzec şehrinde vefat etmiş ve oraya defnedilmiştir.

Soru: Necmeddin en-Nesefi’nin tasavvufi yönü var mıdır?
Cevap: Evet, Necmeddin en-Nesefi’nin tasavvufi bir yönü bulunmaktadır ve eserlerinde bu yönü yansıtan bölümler yer almaktadır.

NESEFİ, Ebü’l-Berekat Tefsiri

PDF İndir PDF İndir