SENAULLAH PANİPETİ

(ö. 1225/1810)

HAYATI VE ESERLERİ

1143 (1730-31) yılında Hindistan’ın Panipet şehrinde dünyaya gelen Senaullah Panipeti, Celaleddin Panipeti Çişti (ö. 852/1448) vasıtasıyla soyunun Hz. Osman’a ulaştığı rivayet edilir. Eğitimine Kur’an-ı Kerim’i ezberleyerek ve Arapça öğrenerek başladı. Daha sonra Delhi’ye giderek Şah Veliyyullah ed-Dihlevi’den fıkıh ve hadis dersleri aldı. Zahiri ilimlerdeki eğitimini tamamladıktan sonra, Nakşibendi-Müceddidi şeyhi Muhammed Abid Sünnami’ye intisap etti. Şeyhinin tavsiyesiyle, yine bir Müceddidi şeyhi olan Mazhar Can-ı Canan’a bağlandı. On sekiz yaşına geldiğinde hem medrese ilimlerinden hem de tasavvuftan icazet alarak Panipet’e döndü. Burada eserler telif etmeye ve talebe yetiştirmeye başladı. 1 Receb 1225 (2 Ağustos 1810) tarihinde Panipet’te vefat etti. Gulam Server Lahuri ise onun 1216’da (1801) vefat ettiğini kaydeder.

ZEKASI VE LAKAPLARI

Senaullah Panipeti, keskin zekasıyla tanınmıştır. Şeyhi Mazhar Can-ı Canan ona “alemü’l-hüda” (hidayet bayrağı) lakabını vermiş, Abdülaziz ed-Dihlevi ise onu “zamanın Beyhakī’si” olarak nitelendirmiştir. Panipet’te kadı olarak görev yaptığı veya halkın fıkhi meselelerini çözdüğü için “kadı” unvanıyla da anılmıştır. Mazhar Can-ı Canan, “Eğer Allah Teala kıyamet günü bana hediye olarak ne getirdiğimi sorarsa, Senaullah’ı gösteririm” diyerek ona verdiği değeri ifade etmiştir.

AİLE HAYATI VE HALİFELERİ

Senaullah Panipeti’nin iki eşinden biri olan Bibi Acibe, tasavvuf yolunda ilerleyerek Mazhar Can-ı Canan’ın halifesi olmuştur. Senaullah’ın kendisinden sonra halife bıraktığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. İstanbul’a gelen ve Üsküdar’daki Selimiye Dergahı’na defnedilen Kara Seyyah Hacı Ahmed Efendi’nin, Mazhar’ın halifelerinden Senaullah Hindi’den icazetli olduğu rivayet edilir. Ancak Mazhar’ın iki halifesi (Senaullah Panipeti ve Senaullah Senbheli) olduğu için bu icazetin hangisinden alındığı net değildir.

ESERLERİ

Senaullah Panipeti, tefsir, fıkıh ve tasavvuf başta olmak üzere birçok alanda eserler kaleme almıştır. İşte öne çıkan eserlerinden bazıları:

  1. ET-TEFSİRÜ’L-MAZHARİ: Arapça yazılmış bu tefsir, Hindistan’da on cilt halinde yayımlanmış ve Pakistan’da da basılmıştır. Abdüddaim el-Celali tarafından Urduca’ya çevrilmiştir.
  2. MA LA BÜDDE MİNH: Hanefi mezhebine göre yazılmış Farsça bir ilmihal kitabıdır. Urduca tercümesi “Keşfü’l-hace” adıyla yayımlanmıştır.
  3. HAKĪKATÜ’L-İSLAM (HUKŪKU’L-İSLAM): İslamiyet’e göre kişinin görevleri ve hakları konusunu ele alan Farsça bir eserdir.
  4. TEẔKİRETÜ’L-MEVTA VE’L-KUBUR: Ölüm ve kabir hayatına dair Farsça bir risaledir.
  5. TEẔKİRETÜ’L-MEʿAD: Ölümden sonraki hayatı konu alan Farsça küçük bir risaledir.
  6. RİSALE DER İBAHAT VE HURMET-İ SÜRUD: Musikinin dini hükmüne dair Farsça bir risaledir.
  7. CEVAHİRÜ’L-KURʾAN: Kur’an ayetlerinin indeksidir.
  8. İRŞADÜ’Ṭ-ṬALİBİN: Tasavvufi adab ve seyrüsüluk konularını ele alan Farsça bir eserdir.
  9. RİSALE DER MESʾELE-İ SEMAʿ VE VAHDET-İ VÜCUD: Sema ve vahdet-i vücud konularını işleyen Farsça bir risaledir.
  10. ES-SEYFÜ’L-MESLUL: Şia’yı eleştiren Farsça bir kitaptır.
  11. RİSALE-İ İHKAK: Abdülhak ed-Dihlevi’nin İmam-ı Rabbani’ye yönelttiği eleştirilere cevap niteliğinde bir eserdir.

DİĞER ESERLERİ

Senaullah Panipeti’nin diğer eserleri arasında şunlar yer alır:

  • Risale-i Fıkh der Meẕahib-i Erbaʿa
  • Fetava-yı Mazhari
  • Risale-i Pencruzi der Uṣul-i Fıkh
  • Fevaʾid-i Sebʿa
  • Risale der ʿAkaʾid-i Hakka
  • Tercüme-i Şemaʾil-i Tirmiẕi
  • Vaṣiyyetname
  • İrşadü’n-nakıṣin ve teʾyidü’l-kamilin

SIKÇA SORULAN SORULAR

Soru: Senaullah Panipeti’nin en önemli eseri hangisidir?
Cevap: En önemli eseri, Arapça yazılmış olan “et-Tefsirü’l-Mazhari”dir.

Soru: Senaullah Panipeti’nin tasavvufi yönü hakkında bilgi verir misiniz?
Cevap: Nakşibendi-Müceddidi tarikatına mensup olan Senaullah, Mazhar Can-ı Canan’ın halifesi olarak tasavvufi eğitimini tamamlamıştır.

Soru: Senaullah Panipeti’nin eşi Bibi Acibe hakkında ne biliniyor?
Cevap: Bibi Acibe, tasavvuf yolunda ilerleyerek Mazhar Can-ı Canan’ın halifesi olmuştur.

Soru: Senaullah Panipeti’nin vefat tarihi nedir?
Cevap: 1 Receb 1225 (2 Ağustos 1810) tarihinde vefat etmiştir.

Soru: Senaullah Panipeti’nin fıkıh alanındaki eserleri nelerdir?
Cevap: “Ma la büdde minh” ve “Fetava-yı Mazhari” gibi eserleri fıkıh alanında öne çıkmaktadır.

SENAULLAH PANİPETİ Tefsiri

PDF İndir PDF İndir