Muhammed el-Emin b. Muhammed el-Muhtar b. Abdilkadir el-Cekeni el-Himyeri eş-Şinkiti (1907-1974)
HAYATI VE İLMİ KARİYERİ
Muhammed Emin eş-Şinkiti, 1907 yılında Moritanya’nın Şinkit (Shinqıt) bölgesindeki Tenbe’de doğdu. Ceken kabilesine mensup olan Şinkiti, ilme önem veren bir ailede yetişti. Küçük yaşta babasını kaybetti ve dayısı Abdullah b. Muhammed el-Muhtar’ın himayesinde Kur’an’ı hıfzetti. İlk eğitimini dayısı ve diğer yerel alimlerden aldı. Kıraat ilminde Verş ve Kalun rivayetlerini öğrendi ve tefsir, fıkıh, Arap dili gibi alanlarda derinlemesine bilgi sahibi oldu.1947 yılında hac farizasını ifa etmek üzere yola çıkan Şinkiti, yolculuğu sırasında çeşitli yerlerde dersler verdi. Suudi Arabistan’a ulaştıktan sonra Kral Abdülaziz’in teklifi üzerine Medine’ye yerleşti ve Mescid-i Nebevi’de tefsir dersleri vermeye başladı. 1951’de Riyad Üniversitesi’ne tayin edildi ve burada on yıl boyunca Arapça, tefsir, fıkıh usulü ve mantık dersleri okuttu. 1961’de Medine İslam Üniversitesi’ne geçti ve burada da on iki yıl boyunca çeşitli dersler verdi. Şinkiti, 11 Ocak 1974’te hac görevi sırasında Mekke’de vefat etti ve Cennetü’l-mualla’ya defnedildi.
İLMİ KİMLİĞİ VE ETKİLERİ
Şinkiti, tefsir, fıkıh, Arap dili ve kelam gibi alanlarda geniş bir bilgi birikimine sahipti. Özellikle tefsir alanında önemli çalışmalar yaptı ve Kur’an’ı iki defa baştan sona tefsir etti. Onun tefsir anlayışı, rivayet ve dirayet metotlarını bir arada kullanmasıyla dikkat çeker. Şinkiti, Selefi bir yaklaşım benimseyerek İsrailiyat türü haberlerden ve zayıf rivayetlerden kaçındı. Ayrıca, İslami ilimlerdeki derin bilgisi ve öğretmenlik yeteneği sayesinde pek çok öğrenci yetiştirdi. Öğrencileri arasında Abdullah b. Baz, Muhammed el-Useymin gibi önemli alimler yer alır.ESERLERİ
Şinkiti, tefsir, fıkıh usulü, kelam ve Arap dili gibi alanlarda birçok eser kaleme aldı. En önemli eserleri şunlardır:Edvaʾü’l-beyan fi izahi’l-Kurʾan bi’l-Kurʾan: Şinkiti’nin en meşhur eseri olan bu tefsir, rivayet ve dirayet metotlarını bir arada kullanır. Ahkam ayetleri üzerinde genişçe durulmuş, İsrailiyat türü haberlerden kaçınılmıştır. Eser, Mücadile suresinden sonraki kısmı talebesi Atıyye Muhammed Salim tarafından tamamlanmıştır.
Menʿu cevazi’l-mecaz fi’l-münzeli li’t-teʿabbüdi ve’l-iʿcaz: Bu eserde, Allah’ın isim ve sıfatlarının mecazi anlama geldiği iddiaları reddedilmiş ve Selefi bir yaklaşım benimsenmiştir.
Defʿu ihami’l-ıżtırab ʿan ayati’l-Kitab: Kur’an ayetleri arasında çelişki olmadığını ispatlamaya yönelik bir çalışmadır. Tefsir literatüründeki müşkilü’l-Kur’an türünün bir örneğidir.
Müẕekkire fi usuli’l-fıkh: İbn Kudame’nin Ravżatü’n-naẓır adlı eserini açıklayan bir ders kitabıdır. Hanbeli, Maliki ve Şafii mezheplerinin fıkıh usulündeki yaklaşımlarını karşılaştırmalı olarak ele alır.
Mehasinü’l-İslam ve’r-red ʿala ebatili husumih: İslam’ın güzelliklerini anlatan ve İslam’a yöneltilen eleştirilere cevap veren bir eserdir.
el-İklid li’l-esmaʾ ve’s-sıfat ve’l-ictihad ve’t-taklid: İslami ilimlerdeki temel kavramları ele alan bir çalışmadır.
Recezün fi füruʿi meẕhebi Malik: Maliki mezhebinin fıkıh konularını ele alan bir eserdir.
Naẓmün fi’l-feraʾiż: Miras hukukuyla ilgili bir manzumedir.Elfiyye fi’l-mantık: Mantık ilmi üzerine yazılmış bir eserdir.
İLMİ MİRASI VE ETKİLERİ
Şinkiti, özellikle tefsir alanında yaptığı çalışmalarla tanınır. Edvaʾü’l-beyan adlı tefsiri, hem rivayet hem de dirayet metotlarını bir arada kullanmasıyla dikkat çeker. Şinkiti, Selefi bir yaklaşım benimseyerek İslami ilimlerdeki geleneksel yöntemleri korumuş, ancak modern ihtiyaçlara da cevap verecek şekilde eserlerini kaleme almıştır. Özellikle ahkam ayetleri üzerinde durması ve İsrailiyat türü haberlerden kaçınması, onun tefsir anlayışının önemli özelliklerindendir.Şinkiti’nin öğrencileri arasında Abdullah b. Baz, Muhammed el-Useymin gibi önemli alimler yer alır. Bu öğrenciler, onun ilmi mirasını devam ettirmiş ve İslam dünyasında önemli bir etki bırakmıştır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Muhammed Emin eş-Şinkiti kimdir?Cevap: Muhammed Emin eş-Şinkiti, 20. yüzyılın önemli İslam alimlerinden biridir. Moritanya’da doğmuş, Suudi Arabistan’da tefsir ve fıkıh dersleri vermiş, özellikle Edvaʾü’l-beyan adlı tefsiriyle tanınmıştır.
Soru: Şinkiti’nin en önemli eseri nedir?
Cevap: Şinkiti’nin en önemli eseri, Edvaʾü’l-beyan fi iżahi’l-Kurʾan bi’l-Kurʾan adlı tefsiridir. Bu eser, rivayet ve dirayet metotlarını bir arada kullanmasıyla dikkat çeker.
Soru: Şinkiti’nin tefsir anlayışı nasıldır?
Cevap: Şinkiti, tefsirinde Selefi bir yaklaşım benimsemiş, İsrailiyat türü haberlerden ve zayıf rivayetlerden kaçınmıştır. Ahkam ayetleri üzerinde genişçe durmuş ve Kur’an’ı Kur’an ile tefsir etme yöntemini kullanmıştır.
Soru: Şinkiti’nin öğrencileri kimlerdir?
Cevap: Şinkiti’nin öğrencileri arasında Abdullah b. Baz, Muhammed el-Useymin gibi önemli alimler yer alır. Bu öğrenciler, onun ilmi mirasını devam ettirmiştir.
Soru: Şinkiti’nin fıkıh usulüne dair eserleri nelerdir?
Cevap: Şinkiti’nin fıkıh usulüne dair en önemli eseri, Müẕekkire fi usuli’l-fıkh adlı çalışmasıdır. Bu eser, İbn Kudame’nin Ravżatü’n-naẓır’ını açıklayan bir ders kitabıdır.
