Ebu Abdirrahman Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed es-Sülemi (ö. 412/1021)
HAYATI VE İLMİ YOLCULUĞU
Ebu Abdurrahman es-Sülemi, 325 (937) yılında Nişabur’da doğdu. Babası tarafından Ezd, annesi tarafından Süleym kabilesine mensuptur. Annesinin mensup olduğu kabilenin nisbesiyle (Sülemi) tanınır. Babası Hüseyin, zühd ve takva sahibi bir sufi olup Ebu Bekir eş-Şibli ve İbn Münazil gibi büyük sufilerle görüşmüştür. Annesi de zühd ve takva sahibi bir hanımdı. Babasını erken yaşta kaybeden Sülemi, dedesi İbn Nüceyd’in himayesinde büyüdü. İbn Nüceyd, tasavvufun öncülerinden biri olan Ebu Nasr es-Serrac gibi alimlerden ilim almış ve Sülemi’ye zengin bir kütüphane bırakmıştır.Sülemi, dedesinin yanı sıra dönemin önemli alimlerinden ders aldı. Irak, Rey, Hemedan, Merv ve Hicaz’a seyahatler yaparak buralardaki alimlerle görüştü. Darekutni, Hakim en-Nisaburi ve Muhammed b. Ali el-Kaffal gibi alimlerden hadis ve fıkıh okudu. Tasavvufun yanı sıra zahiri ilimlerde de derinleşen Sülemi, Nişabur’daki zaviyesinde irşad faaliyetlerini sürdürdü. Ebu Said-i Ebü’l-Hayr, Abdülkerim el-Kuşeyri, Ebu Nuaym el-İsfahani ve Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī gibi önemli isimler onun sohbetinde bulundu. Sülemi, 3 Şaban 412’de (12 Kasım 1021) Nişabur’da vefat etti.
İLMİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
Sülemi, tasavvuf ilminin önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir. Tasavvufun yanı sıra hadis, tefsir ve fıkıh gibi ilimlerde de derin bilgiye sahipti. Eserleri, tasavvufun temel kaynakları arasında yer alır. Sülemi, tasavvufi tefsir geleneğinin öncülerinden biri olarak kabul edilir ve Hakaʾiku’t-tefsir adlı eseri bu alanda önemli bir kaynaktır. Ayrıca Melametilik ve fütüvvet gibi konularda da eserler kaleme almıştır.ESERLERİ
Ṭabakatü’s-sufiyye: Sufilerin hayatlarını ve menkıbelerini anlatan bu eser, tasavvuf tarihinin en önemli kaynaklarından biridir. Sülemi, bu eserinde 105 sufinin hayatını beş tabakaya ayırarak anlatmıştır.
Hakaʾiku’t-tefsir: Mutasavvıfların Kur’an ayetlerine dair yorumlarını içeren ilk kapsamlı eserdir. Sülemi, bu eserinde sufilerin yorumlarını aktarmıştır.
Risaletü’l-Melametiyye: Melametilik konusunda yazılan ilk eserlerden biridir. Sülemi, bu risalesinde Melametiliğin temel prensiplerini ele almıştır.
Kitabü’l-Fütüvve: Fütüvvet konusunda yazılan en eski kaynaklardan biridir. Sülemi, bu eserinde fütüvvetin tasavvufi boyutunu incelemiştir.
Zikrü’n-nisveti’l-müteʿabbidati’s-sufiyyat: Kadın sufiler hakkında yazılan ilk eserlerden biridir. Sülemi, bu eserinde kadın sufilerin hayatlarını ve menkıbelerini anlatmıştır.el-Mukaddime fi’t-tasavvuf: Tasavvufa giriş niteliğinde bir eserdir.
Adabü’s-sohbe ve hüsnü’l-ʿuşre: Tasavvufi sohbet ve arkadaşlık adabını konu alan bir eserdir.
Menahicü’l-ʿarifin: Tasavvuf yolunun yöntemlerini ele alan bir risaledir.
Suʾalatü Ebi ʿAbdirrahman es-Sülemi li’d-Darekuṭni fi’l-cerh ve’t-taʿdil: Hadis ilmindeki cerh ve ta‘dil konularını içeren bir eserdir.
Cevamiʿu adabi’s-sufiyye: Tasavvufi adabı konu alan bir eserdir.
ʿUyubü’n-nefs ve müdavatüha: Nefsin ayıpları ve bu ayıpların tedavisi hakkında bir risaledir.
Kitabü’l-Erbaʿin fi’t-tasavvuf: Tasavvufi konuları içeren kırk hadis derlemesidir.
İLMİ MİRASI
Sülemi, tasavvuf ilminin sistemleşmesine büyük katkıda bulunmuştur. Eserleri, tasavvufun temel kaynakları arasında yer alır ve sonraki dönemlerde birçok alim tarafından kullanılmıştır. Özellikle Ṭabakatü’s-sufiyye ve Hakaʾiku’t-tefsir gibi eserleri, tasavvuf tarihi ve tefsir alanında önemli bir yere sahiptir. Sülemi, Melametilik ve fütüvvet gibi konularda da öncü bir rol oynamıştır.SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Ebu Abdurrahman es-Sülemi kimdir?Cevap: Ebu Abdurrahman es-Sülemi, tasavvuf ilminin önemli isimlerinden biri olup Ṭabakatü’s-sufiyye ve Hakaʾiku’t-tefsir gibi eserleriyle tanınır.
Soru: Sülemi’nin en önemli eserleri nelerdir?
Cevap: Ṭabakatü’s-sufiyye, Hakaʾiku’t-tefsir, Risaletü’l-Melametiyye ve Kitabü’l-Fütüvve en bilinen eserleridir.
Soru: Sülemi’nin tasavvuf anlayışı nasıldır?
Cevap: Sülemi, tasavvufi tefsir geleneğinin öncülerinden biri olarak kabul edilir ve sufilerin yorumlarını aktarmıştır.
Soru: Sülemi’nin talebeleri kimlerdir?
Cevap: Ebu Said-i Ebü’l-Hayr, Abdülkerim el-Kuşeyri, Ebu Nuaym el-İsfahani ve Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī gibi önemli isimler onun talebeleri arasındadır.
Soru: Sülemi ne zaman vefat etmiştir?
Cevap: Sülemi, 3 Şaban 412’de (12 Kasım 1021) Nişabur’da vefat etmiştir.
