Tantavi b. Cevheri el-Mısri (1862-1940)
DOĞUMU VE İLK YILLARI
Tantavi Cevheri, 1278 (1862) yılında Nil Deltası’nda bulunan Zekazik’in güneydoğusundaki Kefr Avadullah Hicazi köyünde dünyaya geldi. Bazı kaynaklarda doğum tarihi 1287 (1870) olarak geçse de bu bilginin yanlış olduğu anlaşılmaktadır. Babası çiftçilikle uğraşan Şeyh Cevheri, anne tarafından dedesi ise köye adını veren saygın bir kişiydi. İlk eğitimini köyünde alan Tantavi, Kur’an’ı ezberledikten sonra ailesi tarafından Ezher’e gönderildi. Beş yıl süren eğitiminin ardından sağlık sorunları nedeniyle köyüne döndü ve üç yıl çiftçilik yaptı. Bu dönem, onun tabiat bilimlerine olan ilgisinin başlangıcı oldu. Daha sonra Ezher’deki eğitimine devam eden Tantavi, 1889’da Darülulum’a kaydoldu ve 1893’te buradan mezun oldu. Hocaları arasında Ali el-Bulakī, Hasan et-Tavil ve Ahmed Hamdi gibi isimler yer alır. Muhammed Abduh’un öğrencisi olduğu iddiaları ise doğru değildir; ancak Abduh’un bir eserini görmesinin ardından tanıştıkları bilinmektedir.EĞİTİM VE AKADEMİK KARİYER
Tantavi, ilkokullarda öğretmenlik yaptıktan sonra 1900-1910 yılları arasında Kahire’de el-Medresetü’l-Hidiviyye’de hocalık yaptı. Bu dönemde İngilizce öğrendi ve çeviriler yaptı. 1911’de Darülulum’da tefsir ve hadis dersleri vermeye başladı. Aynı yıl Kahire Üniversitesi’nde İslam felsefesi hocalığına atandı. Ancak İngiliz işgaline karşı tutumu nedeniyle bu görevlerinden uzaklaştırıldı. I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla İskenderiye’deki el-Medresetü’l-Abbasiyye’de hocalık yaptı. 1917’de Kahire’ye döndü ve 1919’daki işgal karşıtı gösteriler sırasında evi polis tarafından arandı. 1922’de emekli olduktan sonra kendini tamamen eser yazmaya ve sosyal çalışmalara adadı. Öğrencileri arasında Muhammed Lutfi Cum‘a ve Zakir Kadiri Ugan gibi önemli isimler bulunmaktadır.SOSYAL VE SİYASİ FAALİYETLER
Tantavi, siyasi ve toplumsal konularla yakından ilgilendi. İhvan-ı Müslimin hareketine katıldı ve 1933’te Ceridetü’l-İhvani’l-müslimin gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü üstlendi. Ayrıca Cemaatü’l-uhuvveti’l-İslamiyye, Cem‘iyyetü’ş-şübbani’l-müslimin gibi kuruluşlarda aktif rol aldı. Ruhiyat ve ispritizma konularına olan ilgisiyle de tanınan Tantavi, dünya barışına katkı sağlamak amacıyla çeşitli çalışmalar yürüttü. 1939’da Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi ancak kısa bir süre sonra, 12 Ocak 1940’ta Kahire’de vefat etti.TANTAVİ CEVHERİ’NİN İLMİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
Tantavi, İslam dünyasında tanınan önemli bir İslam Alimi olarak kabul edilir. Özellikle Hindistan, Çin, Türkistan ve İran’da büyük bir ilgi görmüş, eserleri çeşitli dillere çevrilmiştir. Modern bilimlerle dini ilimleri uzlaştırma çabası onun en dikkat çeken yönlerinden biridir. Kur’an’daki kevni ayetlerin önemine vurgu yaparak, İslam Alimlerinin bu konuları ihmal ettiğini eleştirmiştir. Ayrıca Batılıların İslam’ın bilim ve medeniyetle bağdaşmadığı yönündeki iddialarını çürütmeye çalışmıştır.BAŞLICA ESERLERİ
el-Cevahir fi tefsiri’l-Kurʾani’l-Kerim: 26 ciltlik bu eser, Tantavi’nin en önemli çalışmasıdır.
en-Nizam ve’l-İslam: Siyasi ve toplumsal konuları ele alan bu eser, çeşitli dillere çevrilmiştir.
et-Tacü’l-muraṣṣaʿ bi-cevahiri’l-Kurʾan ve’l-ʿulum: Kur’an’daki ilmi mucizeleri konu alan bu eser, Türkçe dahil birçok dile çevrilmiştir.
Behcetü’l-ʿulum fi’l-felsefeti’l-ʿArabiyye: İslam felsefesi ve modern bilimler arasındaki ilişkiyi inceler.
Kitabü’l-Ervah: Ruhiyat ve ispritizma konularını ele alan bir eserdir.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Tantavi Cevheri’nin en önemli eseri hangisidir?Cevap: Tantavi Cevheri’nin en önemli eseri, 26 ciltlik “el-Cevahir fi tefsiri’l-Kurʾani’l-Kerim”dir.
Soru: Tantavi Cevheri’nin tabiat bilimlerine olan ilgisi nasıl başladı?
Cevap: Köyüne döndüğü dönemde çiftçilik yaparken tabiat bilimlerine ilgi duymaya başladı.
Soru: Tantavi Cevheri hangi siyasi hareketle ilişkilidir?
Cevap: İhvan-ı Müslimin hareketiyle yakından ilişkilidir ve bu hareketin yayın organında yazılar yazmıştır.
Soru: Tantavi Cevheri’nin Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesinin nedeni nedir?
Cevap: Dünya barışına katkı sağlamak amacıyla yürüttüğü çalışmalar nedeniyle aday gösterilmiştir.
Soru: Tantavi Cevheri’nin tefsir anlayışının temel özelliği nedir?
Cevap: Kur’an’daki kevni ayetlere vurgu yaparak, modern bilimlerle dini ilimleri uzlaştırmaya çalışmıştır.
