ZÜRKÂNÎ, MUHAMMED ABDÜLAZÎM KİMDİR? (1880-1948)
Muhammed Abdülazîm Zürkânî,
Menâhilü’l-İrfân adlı eseriyle tanınan önemli Mısırlı İslam alimidir. Doğum
tarihi net olarak bilinmese de 1880'li yıllarda Mısır’ın Garbiye bölgesine
bağlı Ca‘feriye köyünde doğduğu kaydedilmiştir. Zürkânî nisbesi, ailesinin Menûfiye
vilayetinde bulunan Zürkân köyünden gelmektedir. Temel dini bilgisini aldıktan
ve Kur'an-ı Kerîm'i ezberledikten sonra 1911 yılında el-Ma‘hedü’l-Ahmedî’de
eğitim hayatına başlamıştır.
EĞİTİM VE AKADEMİK KARİYERİ
El-Ma‘hedü’l-Ahmedî’de aldığı
eğitimin ardından Ezher Üniversitesi İlâhiyat (Usûlüddin) Fakültesi'ne devam
eden Zürkânî, buradan mezuniyetinin ardından 1925 yılında âlimiyye diplomasını
almaya hak kazanmıştır. Mezuniyet sonrası eğitimcilik hayatına başlamış,
sırasıyla Ma‘hedü’z-Zekāzîk ve Ma‘hedü Tantâ gibi önemli eğitim kurumlarında
öğretmen olarak görev yapmıştır. Bir süre imamlık da yapan Zürkânî, nihayetinde
1939 yılında Ezher Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde Kur’an ilimleri ve hadis
dersleri vermek üzere görevlendirilmiştir. Zürkânî, 1948 yılında Kahire’de
vefat etmiştir.
İLMÎ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
Zürkânî, Kur’an ilimleri, hadis,
fıkıh ve kelam başta olmak üzere çeşitli İslami disiplinlerde derinleşmenin
yanı sıra edebiyat, tarih, felsefe ve sosyoloji alanlarıyla da ilgilenmiştir.
Çağdaş bir üslupla kaleme aldığı eserleriyle, Kur'an etrafında oluşan güncel
şüpheleri giderme konusunda etkili çalışmalar yapmıştır. Eserlerinde edebi bir
dil kullanarak şiire olan yeteneğini de ortaya koymuştur.
MENÂHİLÜ’L-İRFÂN FÎ ULÛMİ’L-KUR’ÂN HAKKINDA
Menâhilü’l-İrfân, modern dönemde
Kur'an ilimleri alanında yazılmış en önemli kaynaklardan biridir. Zürkânî,
eserinde Süyûtî’nin el-İtkan fi Ulûmi’l-Kur'an adlı eserini temel almakla
birlikte 100’den fazla kaynaktan faydalanmıştır. Ancak kaynak kullanımında bazı
durumlarda titizlik göstermediği ve ikinci derece kaynaklardan alıntılar
yaptığı bilinmektedir.
Zürkânî'nin bu eserinde Kur'an
ilimlerinin temel meseleleri toplamda 17 ana başlık altında incelenmiş olup
özellikle Kur’an’ın mucizeliği (i'câzü’l-Kur’ân) konusu geniş şekilde ele
alınmıştır. Zürkânî ayrıca önceki eserlerde ayrı başlık olarak bulunmayan
Kur'an’ın tercümesi, tarihi ve üslubu gibi konuları da kitabına dahil ederek
literatüre yenilik getirmiştir.
Menâhilü’l-İrfân, Cemâleddîn-i
Efgānî ve Muhammed Abduh gibi isimlerin etkisiyle Kur’an'a dair ortaya çıkan
güncel şüphelere de ayrıntılı cevaplar içermektedir. Eserin çeşitli baskıları
yapılmış, birçok ilim adamı tarafından tahkik edilmiştir. Ayrıca Farsça başta
olmak üzere farklı dillere tercüme edilmiştir.
DİĞER ÖNEMLİ ESERLERİ
- EL-MENHELÜ’L-HADÎS FÎ
ULÛMİ’L-HADÎS: Hadis
ilimlerine dair kaleme aldığı önemli bir kitaptır (1947).
- Fİ’L-BİDA' VE MEVKIFİ'L-İSLÂM
MİNHÂ: Ezher
Üniversitesi öğrencileri için hazırladığı bid'atlar konulu eseridir
(1943).
- Fİ'D-DA'VE VE'L-İRŞÂD: Dini davet ve irşad konusunda
yazdığı makale ve şiirlerini içeren çalışmalarıdır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Soru: Muhammed Abdülazîm Zürkânî kimdir?Cevap: Zürkânî, Menâhilü’l-İrfân adlı eseriyle tanınan, Kur'an ilimleri alanında çalışmalar yapmış önemli bir Mısırlı İslam alimidir.
Soru: Menâhilü’l-İrfân eseri neden önemlidir?
Cevap: Menâhilü’l-İrfân, Kur'an ilimlerine dair modern dönemde yazılmış temel kaynaklardan biridir ve birçok güncel meseleye çözüm sunmaktadır.
Soru: Zürkânî hangi alanlarda eserler yazmıştır?
Cevap: Başta Kur’an ilimleri ve hadis olmak üzere fıkıh, kelam, edebiyat, tarih ve sosyoloji alanlarında da eserler kaleme almıştır.
Soru: Menâhilü’l-İrfân hangi dillere çevrilmiştir?
Cevap: Eser özellikle Farsça'ya çevrilmiş olup çeşitli Doğu dillerinde de tercümeleri bulunmaktadır.
Soru: Zürkânî’nin eğitim aldığı kurumlar hangileridir?
Cevap: El-Ma‘hedü’l-Ahmedî ve Ezher Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi'nde eğitim görmüştür.
Menâhilü’l-ʿirfân, Zürkani Eseri
